SORTILÈGE — FRANCUSKI DIAMENT
Czy można przecenić to, co wydarzyło się podczas ery New Wave Of British Heavy Metal? Myślę, że nie ma takiego sposobu. Zawsze jednak zastanawiało mnie zawężanie tego nurtu do Wysp Brytyjskich i dokładanie doń czasem nielicznych wyjątków, jak choćby kanadyjskiego Anvil. Bo i owszem, w samej nazwie jest mowa o zespołach brytyjskich i… gdzieś się to wszystko jednak zaczęło, ale podobnie grające grupy formowały się wówczas na niemal całym świecie. Scena francuska była wówczas naprawdę silna. Przynajmniej artystycznie, bo żaden ztakich H – Bomb, Satan Jokers, ADX, czy Sortilège, oszałamiającej, światowej kariery nie zrobił. Ta stała się udziałem głównie bandów brytyjskich, amerykańskich, czy też niemieckich…
Co stanęło na przeszkodzie nierzadko znakomitym grupom francuskim? Cóż, nasz świat w latach osiemdziesiątych wyglądał inaczej. Nie było globalizacji, nie było wszechpotężnego Internetu. Dziś znacznie łatwiej dotrzeć ze swoimi dźwiękami do słuchaczy choćby z drugiego końca świata. Na Wyspach Brytyjskich, oraz w Niemczech, wytworzyły się znakomite warunki do startu i rozwoju heavy metalowych bandów. Kluby, przychylne media, zdolni managerowie, sami budujący swoją scenę fani… We Francji, jak i w wielu innych krajach, ta maszynka nie funkcjonowała już tak sprawnie. A i to, że francuskie załogi w przytłaczającej większości postawiły na rodzimy język, a nie na “międzynarodowy” angielski, zapewne też nie pomagało…
Sortilège to bez cienia wątpliwości jedna z najlepszych grup tamtego okresu. Nie tylko na francuskim poletku. Tak wysokiej jakości debiutem, jak wydana w 1983 roku epka “Sortilège”, nie mogłyby się pochwalić nawet wielkie sławy, jak Iron Maiden, Def Leppard, czy Saxon. “Sortilège” należałoby raczej zestawiać z najlepszymi, a nie debiutanckimi dokonaniami tych bandów. Jest to bowiem najwyższej próby NWOBHM. W pewnym sensie bliski wspomnianym Iron’s, bo muzyka Sortilège była równie szybka i dynamiczna. Paryska ekipa wtłaczała do niej wiele podobnych do dokonań londyńskich kolegów barw. Muzycy Sortilège okazali się znakomitymi instrumentalistami, a wokalista, Christian “Zouille” Augustin, bardzo wysokiej klasy śpiewakiem. Marzeniem niejednego artysty byłaby współpraca z tak dobrym gardłowym. Jego mocny, czysty głos o dużej skali i interesującej barwie znakomicie korespondował z ostrymi, acz nie pozbawionymi dobrych melodii riffami Didiera Demajeana i Stèphane’a Dumonta. I jeszcze ten język francuski. Pewnie zmora, jeśli chodzi o popularyzację muzyki Sortilège poza własnym kręgiem kulturowym, ale dla mnie ogromny atut. Język francuski dodawał dźwiękom bandu dodatkowego smaczku. Wzmagał poczucie wyjątkowości nagrań zespołu. Cóż, dobry metal naprawdę nie musi być po angielsku…
Praktycznie do wszystkich utworów Sortilège powstaną anglojęzyczne wersje, ale… to już nie będzie brzmieć tak znakomicie, jak po francusku. Tak bywa – wolicie zresztą słuchać “Ostatniego Wojownika” naszego Turbo, czy krążka, zatytułowanego “Last Warrior”? No właśnie… Sortilège po francusku i w języku Albionu to też dwie różne planety. Niemniej nie chciałbym zostawić wrażenia, że piękno debiutu Francuzów, specyfika i odrębność krążka od morza podobnych wydawnictw, najwięcej zawdzięcza wykorzystaniu rodzimego języka. “Sortilège” to po prostu znakomity i naprawdę oryginalny krążek. Nie wiem zresztą, czy nie przesadziłem z tym morzem podobnych wydawnictw. Kto jeszcze z heavy metalowej braci w 1983 roku grał równie dynamicznie i melodyjnie zarazem? Iron Maiden, Judas Priest i… kolejnych szyldów należałoby daleko szukać. Debiut Sortilège nie ustępował ani o włos najlepszym wydawnictwom Wielkich, ani kompozycyjnie, ani pod względem produkcji. To jedna z takich płyt, które nie zestarzeją się nigdy. Także dziś tego albumu słucha się z ogromną przyjemnością…
Oprócz wspomnianych już wokalisty i gitarzystów pod debiutancką epką kapeli podpisali się jeszcze basista Daniel Lapp, oraz perkusista Jean-Philippe Dumont, używający ksywki Bob Snake. Wielka kariera nie stała się udziałem Sortilège, ale trochę dobrego działo się wokół kapeli nawet jeszcze przed wydaniem oficjalnego debiutu. Już zawierające cztery autorskie nagrania demo z 1982 roku zapewniły zespołowi trochę szumu. Grupa dwukrotnie otwierała występy Def Leppard, a nakręcony przez zespół teledysk bez oporów emitowała francuska telewizja (taaak… inne czasy…). Zespół, rzecz jasna, kuł żelazo, póki gorące. W 1984 roku ukazuje się już pełnometrażowy album Sortilège, zatytułowany “Métamorphose”. I znów otrzymaliśmy heavy metal wysokiej próby, acz w moim odczuciu nieco ustępujący porywającemu debiutowi. W każdym razie po premierze tego krążka formacja należy już do ścisłej czołówki heavy metalu na francuskim podwórku. Kapela dużo koncertuje. Także poza granicami rodzinnego kraju – głównie zaliczając festiwale w Niemczech i Holandii. Być może wpływ na to ma fakt, iż firma Devil’s Records, która została wydawcą “Métamorphose”, posiadała kanały dystrybucyjne także poza Francją. Płyty Sortilège sprzedawały się w Niemczech, Holandii, Kanadzie i Japonii. Promocję albumu zespół poparł też dwoma teledyskami, oraz umieszczonymi utworami na trzech płytach składankowych, które całkiem przyzwoicie rozeszły się wśród fanów metalu.
Skład kapeli, nagrywającej “Métamorphose”, nie zmienił się względem debiutu. Nie zmieni się zresztą praktycznie do końca kariery bandu w latach osiemdziesiątych. Dopiero u samego schyłku zamiast “Zouillea’a” w Sortilège przez króciutki okres czasu śpiewać będzie szwajcarski wokalista Mark Lay. Zanim jednak do tego schyłku dojdzie, w 1986 roku wyjdzie jeszcze jedna płyta Francuzów, przez wielu uważana za najlepszą pozycję w ich dyskografii – “Larmes De Héros”. Niestety, ten niewątpliwie udany album jest – póki co – ostatnim, wydawniczym akcentem w dziejach bandu. Krążek ukazuje się w kolejnej już wytwórni (Rock Records), która – wbrew swojej nazwie – nie zawsze zajmowała się nawet rockiem. Co prawda materiałem tym zainteresowany był niemiecki Steamhammer, ale ostatecznie w jego barwach wyszła tylko anglojęzyczna wersja płyty, “Hero’s Tears”. Rock Records kompletnie położył promocję “Larmes De Héros”, co z pewnością przyczyniło się do faktu, że muzycy Sortilège 19 kwietnia 1986 roku zagrali swój ostatni w latach osiemdziesiątych koncert. Cóż, nie każdemu, nawet bardzo zdolnemu zespołowi, dane było zostać Iron Maiden…
W czasach, kiedy powroty kapel, które w latach osiemdziesiątych zdążyły wydać choćby demówkę, stały się wręcz modą, o Sortilège wciąż było cicho. Straciłem więc nadzieję, że kiedykolwiek będę mieć okazję zobaczyć Francuzów na żywo. W ubiegłym roku nastąpił cud. Zespół reaktywował się w prawie oryginalnym składzie (brakuje jedynie gitarzysty, Stéphane’a Dumonta), a włodarze niemieckiego Keep It True zapowiedzieli występ formacji na swoim festiwalu. Impreza odbędzie się w dniach 26 – 27 kwietnia 2019 i… szczerze mówiąc, nie mogę się doczekać, by poznać odpowiedź na pytanie, w jakiej formie jest dziś ta niegdyś znakomita ekipa? O muzykach grupy przez lata było cicho. Jedynie wokalista trochę pokoncertował pod szyldem Zouille & Hantson. W 2012 roku wyszła nawet płyta tego projektu, ale oparta została na starym materiale Sortilège, a nie na premierowych kompozycjach. Liczę też na to, że grupa zmartwychwstała nie tylko po to, by na żywo odcinać kupony od chwalebnej przeszłości. Chcę usłyszeć nową płytę Sortilège i to taką, o której będzie można powiedzieć, że Francuzi nie spuścili z tonu. W latach osiemdziesiątych trochę z karierą nie wyszło, więc może teraz będzie lepiej?
Tomasz Urbański
